Deklarację chęci oddania narządów i tkanek reguluje ustawa nr 91 z dnia 1 kwietnia 1999 r. oraz rozporządzenie ministerialne z dnia 8 kwietnia 2000 r. Artykuł 4 ustawy n.91/99 wprowadza zasadę milczącej zgody, zgodnie z którą każdy dorosły obywatel jest proszony o złożenie oświadczenia woli w sprawie oddania swoich narządów i tkanek, po uprzednim poinformowaniu, że brak złożenia oświadczenia woli jest uważany za zgodę na oddanie. Zasada ta jeszcze jednak nie obowiązuje. Oświadczenia woli dotyczące dawstwa narządów i tkanek można składać w następującej lokalizacji:
- Biuro Public Relations, Licencjonowany Operator: dr Rocco Iacovella – siedziba główna Via A. Fabi Frosinone od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.30 do 13.00;
Oddawanie narządów i tkanek
Na razie wyrażenie woli reguluje art. 23 tego samego prawa (przepisy przejściowe), który wprowadza zasadę wyraźnej zgody lub odrębności. Wszyscy obywatele mają możliwość (a nie obowiązek) wyrażenia woli dotyczącej oddania swoich narządów. Poprzez deklarację woli każdy indywidualny obywatel ma możliwość swobodnego wypowiedzenia się, zapewniając, że w przypadku śmierci jego wola nie zostanie naruszona decyzjami innych, niezależnie od tego, czy jest to deklaracja na rzecz dawstwa, czy niekorzystna (można również podjąć decyzję o odejściu na piśmie, że nie chce się zostać dawcą). Obecnie metody wyrażania woli są następujące:
- zestawienie niebieskiej karty Ministerstwa Zdrowia, którą należy przechowywać wraz z dokumentami osobistymi. Istnieje możliwość wypełnienia oświadczenia woli online i wydrukowania swojej karty na stronie Kampanii Informacyjnej 2008;
- zarejestrowanie testamentu w lokalnym urzędzie zdrowia lub u lekarza rodzinnego;
- pisemne oświadczenie, że obywatel nosi ze sobą dokumenty. W związku z tym dekret ministerialny z dnia 8 kwietnia 2000 r. stanowił, że każda pisemna nota zawierająca imię, nazwisko, datę urodzenia, oświadczenie woli (pozytywne lub negatywne), datę i podpis, jest uważana za ważną dla celów oświadczenia;
- akt holograficzny AIDO lub jednego z innych stowarzyszeń branżowych.
Po zarejestrowaniu testamentu w ASL dane są wprowadzane do archiwum Krajowego Centrum Transplantacyjnego, które jest połączone z Ośrodkami Międzyregionalnymi. W przypadku ewentualnego oddania u pacjenta, którego śmierć została stwierdzona, lekarze resuscytacji weryfikują, czy ten ostatni posiada przy sobie oświadczenie lub zapisał testament w archiwum komputerowym.
Jeżeli obywatel nie wyrazi woli, obecnie ustawa przewiduje możliwość sprzeciwienia się odstąpieniu w okresie stwierdzenia śmierci przez członków rodziny (nie będących w separacji małżonka, zamieszkujących więcej uxorio, dorosłych dzieci i rodziców). Dlatego dobrze jest również porozmawiać z członkami swojej rodziny, ponieważ w przypadku braku oświadczenia są oni konsultowani przez lekarzy o woli wyrażonej w życiu przez krewnego. Dla nieletnich to zawsze rodzice decydują. Jeśli jeden z nich jest przeciwny, wypłata nie może zostać dokonana. Obywatel może w każdej chwili zmienić oświadczenie woli. Ostatnie oświadczenie złożone w podany sposób będzie zawsze uważane za ważne.
Podsumowując, w przypadku zgonu mogą wystąpić trzy przypadki:
- obywatel wyraził w życiu pozytywną wolę darowizny, w tym przypadku członkowie rodziny nie mogą się sprzeciwić: darowizna tak;
- obywatel wyraził negatywną wolę dawstwa, w tym przypadku nie dochodzi do pobrania narządów: nie dochodzi do dawstwa;
- obywatel nie wypowiedział się, w tym przypadku odstąpienie jest dopuszczalne, jeżeli członkowie rodziny nie sprzeciwiają się: darowizna tak/nie
Dawstwo krwi szpikowej i pępowinowej
Każdy zainteresowany oddaniem szpiku kostnego powinien skontaktować się z placówkami medycznymi uczestniczącymi w krajowym programie oddawania szpiku kostnego, które prześlą dane potencjalnych dawców do Krajowego Rejestru Darczyńców Szpiku (IBMDR).
Natomiast w przypadku krwi pępowinowej pary będą mogły wyrazić zgodę na oddanie krwi podczas wizyt prenatalnych. Następnie wezmą udział w wywiadzie informacyjnym, w którym zostaną wyjaśnione metody dawstwa i zostaną zebrane dane anamnestyczne (informacje dotyczące patologicznych i fizjologicznych, osobistych i dziedzicznych przodków), niezbędne do ustalenia, czy potencjalny dawca jest odpowiedni.
Ochrona dawców
Dawca i biorca są dwiema wiodącymi postaciami w świecie przeszczepów i jako takie muszą być chronione. Podstawowym warunkiem ochrony biorcy jest zdrowy narząd, który zostanie przeszczepiony. Z drugiej strony podstawowym prawem darczyńcy jest ochrona jego woli. Oznacza to, że jeśli wyraził wybór oddania narządów po śmierci, nikt nie może się sprzeciwić. Ponadto musi być jasne, że wycofanie zostanie przeprowadzone dopiero po stwierdzeniu śmierci.
Ocena zgonu
Wszystkie etapy oceny zgonu z zastosowaniem kryteriów neurologicznych są ściśle usankcjonowane przez prawo i są przeprowadzane przez zespół ekspertów lekarzy (anestezjologa, neurofizjologa, lekarza sądowego), którzy są wzywani przez Dyrekcję Zdrowia szpitala, niezależnie od jakiejkolwiek zgody na usunięcie narządów. W przypadku, gdy uczestnik, którego śmierć jest stwierdzana na podstawie kryteriów neurologicznych, przedstawia warunki kliniczne, aby stać się potencjalnym dawcą narządów i tkanek, lekarz koordynujący pobranie sprawdza, czy żywa ekspresja uczestnika jest obecna w krajowym systemie komputerowym lub czy ma przy sobie jakiekolwiek wyraźne dokumenty.
Często słyszymy o śmierci mózgu, śmierci klinicznej lub śmierci sercowej, w rzeczywistości jest tylko jedna śmierć, ale istnieją różne metody oceny: według kryteriów kardiologicznych, neurologicznych lub sekcji zwłok.
Ustawa nr 578 z dnia 29 grudnia 1993 r., przepisy dotyczące oceny i poświadczania śmierci, stanowi, że śmierć jest utożsamiana z nieodwracalnym ustaniem wszystkich funkcji mózgu. Stan ten może wystąpić po zatrzymaniu krążenia krwi (elektrokardiogram płaski przez nie mniej niż 20 minut) lub z powodu poważnego urazu, który nieodwracalnie uszkodził mózg. W tymostatnim przypadku lekarze przeprowadzają dokładne oceny kliniczne i instrumentalne w celu ustalenia jednoczesnej obecności następujących schorzeń:
- stan nieprzytomności;
- brak odbić od pnia;
- brak spontanicznego oddychania;
- cisza elektryczna mózgu
Okres obserwacji
Artykuł 4 dekretu ministerialnego nr 582 z dnia 22 sierpnia 1994 r. stanowi, że dla każdego i niezależnie od przeszczepu czas trwania obserwacji w celu ustalenia zgonu musi być nie krótszy niż:
- 6 godzin dla dorosłych i dzieci powyżej piątego roku życia;
- 12 godzin dla dzieci w wieku od jednego do pięciu lat;
- 24 godziny u dzieci poniżej 1 roku życia
Śpiączka i stan wegetatywny
Śpiączka jest stanem patologicznym charakteryzującym się utratą przytomności, spontaniczną ruchliwością i wrażliwością. Pacjent może wejść w śpiączkę z różnych przyczyn, takich jak: zatrucie lub zatrucie, zmiana metabolizmu, nowotwór, uraz lub uszkodzenie mózgu. Odwracalna śpiączka może trwać od kilku dni do kilku tygodni, im krótszy czas trwania śpiączki i mniejsze uszkodzenie mózgu.
Stan wegetatywny jest stanem, który może wyewoluować ze śpiączki i charakteryzuje się wznowieniem czuwania, jednak bez stanu świadomości. W żadnym przypadku nie pobiera się narządów ani tkanek w stanie śpiączki lub wegetatywnym.
W odniesieniu do pobierania szpiku kostnego, które odbywa się in vivo, w celu przeszczepienia, ochrona dawcy jest gwarantowana przez odpowiedniość punktów pobierania.
